Trwają prace nad utworzeniem Bazy Danych o Odpadach (BDO). Niestety, są to wciąż prace przygotowawcze i administracyjne, które odsuwają w czasie praktyczne funkcjonowanie bazy. Ma być ona uruchomiona w 2020 roku, jednak do końca 2020 będą obowiązywały dotychczasowe przepisy ewidencyjne. Oznacza to, że przez najbliższych kilka lat nadal będziemy mieli do czynienia z papierową rozproszoną sprawozdawczością, co doprowadzi do braku możliwości wyciągania wniosków z zawartości BDO.
Jak bardzo taki stan przepływu informacji jest niekorzystny świadczą płonące magazyny odpadów. Gospodarczy Gabinet Cieni BCC proponował (https://www.bcc.org.pl/opinie_ekspertow/system-zarzadzania-odpadami-w-polsce-rekomendacja-gabinetu-cieni-bcc-dla-rzadu/), aby najpóźniej do końca bieżącego roku poszerzyć zasięg istniejącego już, elektronicznego systemu baz danych odpadowych z 9 o 16 województw z włączeniem wszystkich gmin w kraju. Braki ewidencyjne stwarzają okazję do działań przestępczych, między innymi podpalania odpadów. Brak danych, to po prostu brak możliwości zarządzania.
Z jednej strony, BCC z zadowoleniem przyjmuje zrozumienie przez Ministra Środowiska, iż ewidencja odpadów prowadzona w wersji elektronicznej jest kluczem do wypełniania celu jaki stawiany jest przed Bazą Danych o Odpadach. Z technicznego i technologicznego punktu widzenia zrozumiałym jest rozłożenie w czasie prac nad wytworzeniem pozostałych modułów BDO. Z drugiej strony, z opiniowanego projektu zmian w ustawie, wyciągamy następujące wnioski i przedstawiamy rekomendacje:
- BDO nie będzie działać od 1 stycznia 2020 roku jak deklarowano wielokrotnie podczas prac nad nowelizacją ustawy o odpadach w 2017 roku. W związku z zawartymi przepisami przejściowymi i przesunięciami środków finansowych sądzić należy iż pełnej funkcjonalności BDO spodziewać należy się około 2023-2025 roku. Jest to niepokojąca informacja, ponieważ przez najbliższe kilka lat dane o odpadach będą dalej danymi deklaratywnymi.
- BCC popiera pomysł likwidacji często nieaktualnych i nieprzystających do rzeczywistości wzorów sprawozdań. Sygnalizujemy jednak, że określone w projekcie ustawy zakresy informacji o charakterze sprawozdawczym są zbyt ogólne. Popierając słuszną ideę zebrania wymogów sprawozdawczych z zakresu gospodarowania odpadami w jednym akcie prawnym, proponujemy opracowanie załączników do ustawy w postaci wzorów poszczególnych sprawozdań. Pozostawienie jedynie ogólnych zapisów co do zawartości formularzy w BDO spowoduje liczne problemy interpretacyjne, a na poziomie technicznej produkcji modułu BDO doprowadzi do nieporozumień na linii zlecający-wykonawca. Powodem tych nieporozumień będzie oczekiwanie przez zlecającego (MŚ) walidacji i współpracy poszczególnych elementów systemu.Z punktu widzenia wykonawcy będzie się on trzymał zapisów ustawowych, które pozwalają na umieszczenie chociażby pól edytowalnych, w których można wpisać dane w różnych formatach. W celu uniknięcia przyszłych rozczarowań proponujemy opracowanie logicznego ciągu sprawozdawczego wraz z opisem formatu przekazywanych/raportowanych z ewidencji w BDO danych oraz schematem powiązań z ewidencją odpadów. Mając świadomość, że rozwiązania takie wymagają nakładu pracy, rekomendujemy ustanowienie kompetencji dla Ministra Środowiska w porozumieniu z Ministrem Cyfryzacji do wydania rozporządzenia określającego wzór sprawozdań odpadowych implementowalnych do systemów informatycznych.
- W art. 1 pkt 9 ust. d dotyczącym zawartości Karty Przekazania Odpadów Komunalnych proponujemy dodać informacje o masie przekazywanych odpadów.
- W art. 2 dotyczącym zakresu sprawozdań z gospodarowania odpadami komunalnymi proponujemy:
– dodać zapisy upoważniające punkt skupu odpadów komunalnych do legitymowania dostawcy odpadów, w celu wykazania źródła pochodzenia odpadów (z której gminy). Art. 9nb obecnie obowiązującej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie ma nadal wzoru sprawozdania, co spowoduje, że dane przekazywane gminom za rok 2018 będą fikcją!- do zakresu sprawozdania odbierającego odpady oraz sprawozdania gminy proponujemy dodać zakres danych niezbędnych do wyliczenia poziomu ograniczenia składowania odpadów ulegających biodegradacji. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 15 grudnia 2017 r. w sprawie poziomów ograniczenia składowania masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zawiera wzory, wymagające podstawienia danych, co do których przetwarzający i odbierający odpady nie mają obowiązku przekazania ich gminom.- uregulować kwestię stanów magazynowych dla odpadów komunalnych. W obecnie obowiązującym układzie sprawozdawczym powszechnym jest wskazywanie procesu R13 (magazynowanie). W projektowanych zmianach brakuje wskazania na te kwestie.
Business Centre Club przekazał opinię do projektu rozporządzenia ministra środowiska w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów. Konieczność wydania nowego rozporządzenia, wynika z potrzeby ustanowienia szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów, w związku z nasilającym się w ostatnim czasie zjawiskiem nielegalnego gospodarowania odpadami w szczególności gospodarowania odpadami w sposób naruszający prawomocne zezwolenia na zbieranie lub na przetwarzanie odpadów. Niektóre z tych nielegalnych działań w zakresie gospodarowania odpadami powiązane były z występowaniem pożarów miejsc magazynowania lub składowania odpadów.
W wielu przypadkach pożary miejsc magazynowania odpadów spowodowane były niewłaściwym magazynowaniem odpadów, w szczególności nieprawidłowym zabezpieczeniem miejsc magazynowania przed dostępem osób nieupoważnionych, nieprawidłowym zabezpieczeniem przed rozprzestrzenianiem się zanieczyszczeń znajdujących się w odpadach. Rekomendowanym przez ustawodawcę rozwiązaniem jest określenie wymagań dla miejsc magazynowania odpadów oraz sposobu ich magazynowania. Oczekiwany efekt to znaczące ograniczenie liczby przypadków zaprzestania prowadzenia działalności w zakresie gospodarowania odpadami w celu uniknięcia skutków finansowych związanych z zagospodarowaniem zgromadzonych w czasie działalności odpadów oraz konieczności likwidacji skutków zanieczyszczenia wód oraz gleby z tego powodu.
Zdaniem BCC, niewątpliwie uregulowanie kwestii magazynowania odpadów jest oczekiwanym i potrzebnym działaniem, zwłaszcza w kontekście potrzeby określania maksymalnej i największej masy poszczególnych rodzajów odpadów. Niepokój budzi jednak potrzeba magazynowania odpadów biodegradowalnych w zamkniętych pomieszczeniach. Takie pomieszczenia muszą być w praktyce wyposażone w wentylację, która jeśli nie będzie połączona z instalacją do przetwarzania tego typu odpadów (np. fermentacja) będzie stanowiła istotny koszt magazynowania.
BCC proponuje rozważyć dodanie zapisu mówiącego o lokalizacji miejsca magazynowania np. względem obszarów zamieszkałych. Funkcjonujące kompostownie pryzmowe w żaden sposób nie są zdelegalizowane, a odpady umieszczone obok przed usypaniem pryzmy nie będą musiały być zmagazynowane w zamkniętym pomieszczeniu.
W odniesieniu do bioodpadów, pomimo dobrych intencji, regulacje wydają się zbyt restrykcyjne. W przypadku opon, tworzyw sztucznych, odpady te są zbierane u wytwórców bez zabezpieczenia przed czynnikami atmosferycznymi, stąd obligatoryjność ich chronienia zwłaszcza przed światłem wydaje się także zbyt daleko idąca.